Адзінай думкі аб часе заснавання горада пакуль няма. У гістарычнай літаратуры ёсць звесткі аб тым, што ў 983 годзе кіеўскі князь Уладзімір Святаслававіч пакарыў літоўскае племя яцвягаў, якія насялялі тэрыторыю паміж рэкамі Наравам і Нёманам. Для замацавання заваяваных зямель ён пабудаваў каля Заходняга Буга, на востраве ў вусці Мухаўца, замак, пры якім і ўзнік горад-крэпасць Бярэсце (ад назвы бераста — адной з парод вяза). Упершыню ён упамінаецца ў «Аповесці мінулых часоў» у 1019 годзе ў сувязі з бітвай кіеўскага князя Яраслава Мудрага з драўлянамі на чале з князем Святаполкам.
Месца ўпадзення Мухаўца ў Заходні Буг, на якім было пабудавана гарадзішча, знаходзілася на перакрыжаванні старажытных гандлёвых шляхоў. Яны ішлі з Галіцкай Русі і Валыні ў Прыбалтыку і Заходнюю Еўропу. Дзякуючы гэтаму, Бярэсце становіцца важным гандлёвым цэнтрам. Рускія купцы вазілі праз яго ў Польшчу і іншыя краіны хлеб, воск, мёд, футры, драўляныя вы-рабы і г. д. На Русь дастаўляліся розныя ўпрыгажэнні і тканіны.
Кіеўскі князь Яраслаў Мудры, які высока ацэньваў выгад-нае стратэгічнае палажэнне Бярэсця, у 1031 годзе канчаткова замацаваў яго за старажытнарускай дзяржавай. Пасля яно належала Святаполку Ізяславічу, Уладзіміру Манамаху, галіцка-валынскім князям. Неаднаразова спрабавалі захапіць Бярэсце літоўскія і польскія феадалы, якія ў большасці выпадкаў цярпелі паражэнне. Так, у пачатку XIII стагоддзя войскі Конрада Мазавецкага ўвайшлі ў горад, аднак пад націскам жыхароў вымушаны былі зноў пакінуць яго галіцка-валынскім князям.
У канцы першай палавіны XIII стагоддзя Берасцейская зямля падверглася нашэсцю мангола-татарскага войска. Аднак насел-ніцтва адмаўлялася выконваць патрабаванні мангола-татарскіх военачальнікаў, вяло супраць захопнікаў доўгую і ўпартую ба-рацьбу. У 1289 годзе Бярэсце перайшло да галіцка-валынскага князя Мсціслава Данілавіча, пры якім значка ўзрасла яго эканоміка — развіваліся рамёствы, ажывіўся гандаль. Аднак феадальнае драбленне заходнерускіх земляў, якое к канцу XIII стагоддзя ўзмацнілася, значна аслабіла іх, што і было выкарыстана літоўскімі князямі. Ужо к канцу першай палавіны XIV стагоддзя ўлада Літвы распаўсюдзілася амаль на ўсю Беларусь.
У Вялікае княства Літоўскае Брэст увайшоў як адзін з важнейшых эканамічных цэнтраў Заходняй Русі.